سرگیجه چرخشی یا دورانی که به صورت ناگهانی اتفاق بیافتد می تواند حس وحشتناک همراه با اضطرابی برای فرد داشته باشد.، اما خوشبختانه سرگیجه اغلب به دلیل یک بیماری خوش خیم و گذرا است که می تواند به صورت غیرتهاجمی تشخیص داده و درمان شود. در سرگیجه چرخشی یا دورانی فرد احساس می کند کل اتاق یا محیط اطرافش به دور سرش می چرخد. این نوع سرگیجه می تواند به صورت ناگهانی و کوتاه مدت باشد یا می تواند از چند دقیقه تا چند ماه نیز ادامه یابد. باید بین سرگیجه و گیجی و منگی افتراق قائل شویم در گیجی فرد احساس چرخش در اطرافش نمی کند ولی بیشتر احساس نوسان و منگی در داخل سر دارد. در ادامه به علت های سرگیجه چرخشی می پردازیم.
سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم bppv
از هر 15 بزرگسال یک نفر حداقل یک بار در زندگی خود سرگیجه را تجربه می کند. هر سال، حدود 200000 نفر، معمولاً در دهه 50، 60 و 70 سالگی( هرچند در تمامی سنین حتی کودکی نیز احتمال سرگیجه هست)، به دنبال درمان برای شایع ترین نوع به دلیل اختلال عملکرد گوش داخلی، سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم (BPPV) هستند. به طور معمول این سرگیجه در سنین بالای 20 سال اتفاق می افتد و هر چه سن بالاتر می رود شیوع BPPV بیشتر می شود.
شایع ترین علائم bppv سرگیجه چرخشی به دنبال حرکت سر یا دراز کشیدن و پهلو به پهلو شدن همراه با تهوع و استفراغ، عرق کردن و حتی بی تعادلی است.
گوش داخلی شامل پنج ساختار کوچک است که به طور کامل در بدو تولد توسعه یافته اند و به شما امکان می دهد مکان خود را در فضا حس کنید.
«ما یک حس ششم ناچیز داریم که به ما امکان میدهد حرکت را درک کنیم و از آن لذت ببریم، همانطور که برای مثال در مورد چشایی، بینایی، بویایی یا شنوایی این کار را انجام میدهیم.
سه تا از ساختارها کانالهای نیم دایرهای هستند، که حاوی مایعی است که به ما امکان میدهد حرکت چرخشی را درک کنیم، مانند زمانی که پس از دراز کشیدن به پهلو، سر خود را از روی بالش برمیدارید. هنگامی که سر خود را می چرخانید، مایع برای کسری از ثانیه به اطراف حرکت می کند و سیگنالی به مغز شما ارسال می کند که شما در حال حرکت هستید. پس از توقف حرکت، چرخش مایع متوقف می شود. اختلال در این عملکرد می تواند سبب سرگیجه چرخشی شود.
دو ساختار دیگر به ما کمک می کنند تا حرکت عمودی و افقی را درک کنیم. این اندام ها، اوتریکل و ساکول، حاوی هزاران کریستال ریز کربنات کلسیم هستند که در یک ماده ژلاتین مانند معلق هستند. وقتی سر خود را به صورت عمودی یا افقی حرکت میدهید - مانند پریدن از روی تخته غواصی - کریستالها حرکت میکنند و به موهای کوچکی که داخل این ساختارها را پوشاندهاند فشار میآورند. حرکت موها به مغز می گوید که به کدام سمت حرکت می کنید.
گاهی اوقات، برخی از این کریستالها از محدوده دهانه یا ساکول جدا میشوند و در یکی از کانالهای نیمدایره شناور میشوند.
«وقتی این اتفاق میافتد و سرتان را میچرخانید، این کریستالها در یک حلقه پیوسته شروع به چرخش میکنند که مایعات گوش داخلی را مدتها پس از توقف حرکت سرتان در حرکت نگه میدارد». "مغز شما فکر می کند که سر شما هنوز در حال حرکت است، اگرچه این با پیام هایی که مغز شما از چشمان شما و بقیه بدن شما دریافت می کند در تضاد است. این واقعیت که شما میدانید که نمیچرخید، با این وجود میبینید که می پرخید!، برای مردم بسیار ناراحتکننده است.»
در برخی موارد، BPPV میتواند با ضربههای فیزیکی، مانند ضربه زدن به سر در تصادف رانندگی، ایجاد شود، اگرچه اغلب بیماران نمیتوانند هیچ ضربهای را به خاطر بیاورند. در موارد بدون ضربه، دانشمندان نمیدانند چه چیزی باعث شل شدن کریستالها و به هم ریختن آنها میشود.
درمان bppv یا سرگیجه وضعیتی خوش خیم ساده است و به صورت چند جلسه مانور توانبخشی در کلینیک سرگیجه و تعادل اسپین خرم آباد توسط ادیولوژیست حمید فلاحت پور انجام می شود.
بیماری منیر
یک بیماری نادر به نام بیماری منیر باعث سرگیجههای چرخشی مکرر میشود که ساعتها طول میکشد و باعث کاهش شنوایی و وزوز در گوش آسیبدیده میشود. فشار بیش از حد مایع در گوش داخلی یک علت احتمالی است. بیماری منیر را شاید بتوان بدترین بیماری دانست که باعث سرگیجه چرخشی می شود. مدت زمان سرگیجه چرخشی بیشتر از bppv است و افت شنوایی و وزوز گوش که می تواند برای همیشه ماندگار باشد و در بعضی موارد عدم تعادل.
میگرن وستیبولار
میگرن وستیبولار یا دهلیزی به طور کلی بعد از bppv شایع ترین علت سرگیجه است. علائم ممکن است شامل سرگیجه، مشکلات تعادل، حساسیت به نور، حالت تهوع و استفراغ باشد. سرگیجه چرخشی در میگرن وستیبولار حتمی نیست و در بعضی موارد گیجی و منگی و نوسان به جای سرگیجه چرخشی وجود دارد.
تومور آکوستیک
نوروم آکوستیک، یک تومور خوش خیم مغزی که بر عصب تعادل فشار می آورد، می تواند بر تعادل تأثیر بگذارد، اگرچه معمولاً باعث سرگیجه واقعی نمی شود. این حالت چون رشد تومور کند است و ممکن است دچند سال طول بکشد تا فرد به دنبال درمان برآید سرگیجه معمولا شدید نیست چون مغز عادت می کند. هرچند ممکن شاهد سرگیجه چرخشی طولانی مدت در تومور آکوستیک باشیم.
سرگیجه چرخشی ناشی از نوریت وستیبولار
یکی از علت سرگیجه چرخشی عفونت یا التهاب عصب وستیبولار، به نام نوریت وستیبولار است که می تواند باعث سرگیجه چرخشی شدید، تهوع و استفراغ، بی حالی طولانی مدت شود. این عارضه ممکن است تا دو سه ماه طول بکشد و در این مدت مدام اتاق دور سر فرد بچرخد. هر چند با مرور زمان از علائم کاسته می شود.
سرگیجه چرخشی ناشی از ضربه به سر
ضربه یا تروما به سر و گردن نیز می تواند سبب آسیب به عصب تعادل گوش و سیستم وستیبولار گوش داخلی شود. همزمان احتمال کم شنوایی نیز وجود دارد. علاوه بر آن ضربه به سر می تواند سبب آسیب به مخچه و ساقه مغز و یا سایر قسمت های مغز شود و در نتیجه سبب سرگیجه چرخشی و عدم تعادل شود.
لابیرنتیت
لابیرنتیت یا التهاب گوش داخلی می تواند سبب کم شنوایی ناگهانی همراه با سرگیجه چرخشی، تهوع، استفراغ و عدم تعادل شود.
سایر اختلالاتی که ممکن است سبب سرگیجه چرخشی شوند
سایر اختلالات که می توانند سبب سرگیجه شوند شامل موارد زیر هستند: ( در این موارد اکثرا سرگیجه حالت چرخشی ندارد و ممکن است چرخش در داخل سر فرد یا بیشتر به صورت گیجی، منگی و نوسان خود فرد باشد. ولی ممکن است فرد سرگیجه چرخشی را نیز حس کند)
- داروها
- تغییرات در فشار خون
- افت قند خون
- سکته های مغزی
- چربی خون
- استرس و اضطراب
- کم آبی بدن
- کم خونی
تشخیص افتراقی سرگیجه چرخشی
به صورت یک قاعده کلی و با درصد احتمال بالایی می توان گفت که اکثر سرگیجه های چرخشی و شدید علت شان ناشی از اختلالات وستیبولار گوش داخلی است. تقریبا تمامی اختلالات وستیبولار گوش که سبب سرگیجه می شوند سرگیجه چرخشی دارند هر چند سایر اختلالات غیر از گوش نیز می توانند سبب سرگیجه چرخشی شوند، ولی بیشتر آنها گیجی و منگکی و نوسان می دهند.
اگر شما سرگیجه چرخشی را تجربه کردید بهترین راه برای تشخیص آن انجام تست های VNG , vHIT و نوارگوش است. این تست ها در کلینیک شنوایی سنجی، سرگیجه و تعادل اسپین خرم آباد انجام می شود.