توانبخشی وستیبولار

توانبخشی وستیبولار یک درمان تخصصی جهت برطرف کردن مشکلات ایجاد شده توسط اختلالات وستیبولار، سرگیجه و گیجی، بی ثباتی در نگاه کردن، عدم تعادل و سقوط کردن است. یک برنامه ورزشی اختصاصی با توجه به یافته های ارزیابی کلینیکی، تست های وستیبولار و تصویربرداری به بیمار داده می شود. 

فاکتورهای متفاوتی می توانند بر روی پتانسیل بهبود بیمار تاثیر بگذارند که شامل سطح فعالیت، درد، دیگر شرایط پزشکی، دارو و نگرانی های احساسی بیمار است. شواهد و مطالعات مختلف نشان داده است که توانبخشی وستیبولار در بهبود علائم مرتبط با اکثر اختلالات وستیبولار موثر است.

افراد با اختلالات وستیبولار مشکلاتی مثل سرگیجه، گیجی، بی ثباتی در نگاه کردن حین حرکت سر و عدم تعادل را تجربه می کنند. علائم ثانویه مثل تهوع و استفراغ، کاهش توانایی در توجه و تمرکز کردن و خستگی نیز می تواند به وجود بیاید.

علائم اختلالات وستیبولار می تواند سبب کاهش کیفیت زندگی شود و بر روی جنبه های مختلف اجتماعی و اقتصادی تاثیرگذار است، و همچنین سبب مشکلات احساسی مثل استرس و اضطراب می شود. علاوه بر آن یکی از عواقب داشتن اختلال وستیبولار اتخاذ یک سبک زندگی غیر متحرک به منظور اجتناب از بدتر شدن گیجی و عدم تعادل ایجاد شده با حرکات سر است. کاهش قدرت عضلات، افزایش سختی مفصل ها و کاهش استقامت بدن می تواند از عواقب اتخاذ این سبک زندگی باشد. استراتژی های درمانی که در توانبخش وستیبولار به کار می رود در کاهش علائم ثانویه ایجاد شده نیز سودمند است.

 

توانبخشی وستیبولار چیست؟

توانبخشی وستیبولار درمان تخصصی برای برطرف کردن مشکلات اولیه وثانویه ایجاد شده توسط اختلالات وستیبولار است. یک برنامه ورزشی منظم است که برای کاهش علائم سرگیجه و گیجی، بی ثباتی در نگاه کردن، عدم تعادل و خطر سقوط کردن و کاهش آسیب های ثانویه ایجاد شده توسط اختلال وستیبولار به کار می رود.

بعد از شروع اختلال وستیبولار علائم به علت پدیده جبران علائم می تواند کاهش و عملکرد فرد بهبود می یابد. پدیده جبران به این علت اتفاق می افتد چون مغز یاد می گیرد تا از دیگر حس های بینایی و حس عمقی برای جایگزینی نقص در سیستم وستیبولار استفاده کند. پدیده جبران با مرور زمان و به صورت طبیعی اتفاق می افتد، اما برای بیمارانی که پدیده جبران اتفاق نمی افتد و فرد به سختی به فعالیت های روزمره بازمی گردد، توانبخشی وستیبولار بسیار کمک کننده است. در کل استراتژی درمانی در کلینیک تخصصی سرگیجه و تعادل اسپین خرم آباد انجام توانبخشی وستیبولار برای همه بیماران با علائم گفته شده در بالا حتی با منشا غیر از سیستم وستیبولار مانند بیماری میگرن وستیبولار و استرس و اصطراب می باشد.

توانبخشی وستیبولار یک برنامه ورزشی اختصاصی با توجه مشکلات هر فرد ارائه می دهد. بنابراین قبل از طراحی یک برنامه ورزشی یک ارزیابی جامع کلینیکی برای مشخص کردن مشکلات فرد لازم است. با توجه به مشکل تشخیص داده شده 3 روش ورزشی تجویز می شود: تمرینات عادت سازی، تمرینات ثبات در نگاه کردن و تمرینات تعادل.

 

تمرینات عادت سازی

تمرینات عادت سازی برای درمان علائمی استفاده می شوند که با گیجی که به خاطر حرکت سر و محرک بینایی ایجاد می شود. تمرینات عادت سازی مناسب افرادی است که افزایش گیجی با حرکات سریع سر را تجربه می کنند، یا وقتی آنها بدنشان را تغییر می دهند مثل خم شدن یا بالا نگاه کردن.

هم چنین تمرینات عادت سازی برای بیمارانی که کاربرد دارد که گیجی شان در محیط هایی با محرک بینایی زیاد افزایش می یابد، مثل خرید در مراکز فروشگاهی، فروشگاه های مواد غذایی، تماشای فلیلم های اکشن با تلویزیون یا راه رفتن بر روی فرش هایی با طرح های شلوغ.

هدف از تمرینات عادت سازی این است که گیجی بیمار با تکرار در معرض قرارگیری حرکات خاص یا محرک بینایی کاهش یابد. این تمرینات طوری طراحی شده اند که در ابتدا ملایم هستند و کم کم تمرینات سخت تر می شود، و با مرور زمان و تکرار تمرینات مغز یاد می گیرد که سیگنال های اشتباه را نادیده بگیرد.

ثبات در نگاه کردن( gaze stabilization )

تمرینات ثبات در نگاه کردن برای بهبود کنترل حرکات چشم ها حین حرکت استفاده می شود تا بینایی در طول حرکات سر واضح باشد. این تمرینات برای بیمارانی مناسب است که دنیای اطراف بالا و پایین می چرخد، مثل مواردی که می خواهند متنی را بخوانند یا می خواهند یک شی را در محیط تشخیص دهند، مخصوصا زمانی که در حال حرکت هستند. دو نوع از تمرینات بستگی به نوع اختلال وستیبولار وجود دارد، که در کلینیک سرگیجه و تعادل اسپین خرم آباد توانبخشی وستیبولار این موارد انجام می شود.

تمرینات آموزش تعادل

تمرینات آموزش تعادل برای بهبود ثبات فرد استفاده می شود، تا اینکه فعالیت های روزانه مراقبت از خود، کار کردن و اوقات فراغت بتواند به صورت موفیت آمیزی سپری شود. تمرینات آموزش تعادل باید با توجه به نوع مشکل فرد به صورت اختصاصی برای وی طراحی شوند. تمرینات نیاز است که به آرامی سخت تر و چالش زا تر شوند، اما باید به قدری ایمن باشند که سبب سقوط فرد نشوند. علاوه بر آن تمرینات تعادل باید طوری طراحی شوند که موانع محیطی کاهش پیدا کند و خطر سقوط وجود نداشته باشد. برای مثال تمرینات باید به بهبود توانایی پیاده روی در محیط خارج از خانه بر روی سطح ناهموار و یا راه رفتن در تاریکی کمک کند.

برای BPPV  یا سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم روش های توضیح داده شده در بالا مناسب نیست. برای درمان BPPV با توجه به کانال درگیر شده مانور اختصاصی آن در کلینیک سرگیجه و تعادل اسپین خرم آباد انجام می شود.

 

انتظارات بیماران از توانبخشی وستیبولار چه باید باشد؟

توانتخشی وستیبولار با یک ارزیابی جامع کلینیکی شروع می شود که باید شامل یک تاریخچه گیری جامع از علائم بیمار باشد، و اینکه چگونه این علائم بر روی فعالیت های روزانه اثر می گذارد. علاوه بر آن اطلاعات در مورد داروها، مشکلات شنوایی و بینایی، دیگر مشکلات پزشکی، تاریخچه سقوط کردن، سطح عملکرد قبلی و فعلی و موقعیت هایی که بیمار در آن زندگی می کند به دست آید. 

ارزیابی شامل تست های مختلفی است تا مشکلات بیمار به صورت عینی ارزیابی شود. ادیولوژیست بینایی و سیستم وستیبولار بیمار را ارزیابی می کند تا بتواند حرکات چشم بیمار را به خوبی کنترل کند. تست ارزابی حسی(جمع آوری اطلاعات در مورد درد)، قدرت ماهیچه ها، محدوده حرکتی ستون فقرات، وضعیت بدن، تعادل و توانایی راه رفتن بررسی می شوند.

یک برنامه ورزشی اختصاصی توانبخشی وستیبولار از ارزیابی کلینیکی نشات می گیرد. برای مثال شخصی با BPPV باید مانورهای درمانی انجام دهد، در حالی که شخصی به علائم بی ثباتی در نگاه کردن و گیجی به خاطر نوریت وستیبولار ممکن است تمرینات ثبات در نگاه کردن و تمرینات عادت سازی برای وی توصیه می شود، و اگر عدم تعادل نیز داشته باشد تمرینات تعادل نیز برای وی انجام می شود.

یک هدف توانبخشی وستیبولار این است که یک برنامه ورزشی طراحی کنیم که توسط فرد در خانه انجام شود. بعضی بیماران می خواهند بدانند که از لحاظ علمی چه اتفاقی توسط توانبخشی وستیبولار انجام می شود، که باید به آنها اطلاعات لازم ارائه گردد. همچنین باید اطلاعاتی درمورد اینکه ممکن است سختی هایی در فعالیت های روزانه داشته باشند به فرد ارائه گردد. این اطلاعات سبب می شود اضطراب فرد کاسته شود و این امر خود ممکن است در نتایج توانبخشی تاثیر بگذارد.

 

آیا انجام توانبخشی وستیبولار سخت است؟

یادگیری تمرینات سخت نیست اما این بدان علت نیست که انجامشان سخت نیست! تمرینات ممکن است بعضی موارد انجام دادنشان سخت یا کسل کننده باشد، با این حال انجام دادنشان کلید رسیدن به موفقیت است. داشتن یک برنامه منظم که آن را در برنامه روزانه مان قرار دهیم خیلی مهم است. در ابتدا و دو سه روز اول ممکن است تمرینات سبب شود که علائم بدتر شوند، اما با مرور زمان و انجام دادن تمرینات به طور پیوسته علائم کاهش می یابد، و فرد متوجه می شود که می تواند در فعالیت های روزانه حضور یابد.

در کلینیک سرگیجه و تعادل اسپین خرم آباد یک برنامه جامع توانبخشی وستیبولار طراحی شده است که تمرینات ورزشی به صورت هفتگی به فرد ارائه می شود به این صورت که یک سری تمرینات ورزشی به فرد داده می شود و باید به صورت روزانه تا یک هفته انجام دهد و بعد از یک هفته تمرینات جدید به فرد داده می شود. برای این که تمرینات به صورت دقیق انجام شود تمامی تمرینات به صورت فیلم در اختیار بیماران عزیز قرار می گیرد.

 

چه فاکتورهایی بر روی ریکاوری(بهبود بیمار) تاثیر می گذارد؟

وقتی بیمار در توانبخشی وستیبولار شرکت می کند فاکتورهای مختلفی می تواند بر روی پتانسیل برای ریکاوری اثر بگذارند. بیمارانی که اختلالت وستیبولار با علائم ثابت مثل لابیرنتیت و نوریت وستیبولار دارند بهترین شانس برای بهبود علائم را دارند.

وقتی بیمار اختلالات وستیبولار پیشرونده دارد، مثل MS یا بیماری هایی با حملات نوسانی( هرچند وقت یکبار) میگرن وستیبولار یا بیماری منیر، تفاوت هایی در پاسخ به توانبخشی وستیبولار بستگی به این که آیا اختلال در یک یا دو گوش است وجود دارد، و همچنین اینکه آیا مشکل در قسمت وستیبولار مغز است یا در گوش واقع است.

 

 توانبخشی وستیبولار برای چه افرادی نیاز است؟

گیجی ممکن است به عنوان یک علامت خاص از یک شرایط پزشکی باشد که بر روی حس تعادل تاثیر می گذارد. مشکل سرگیجه و عدم تعادل می تواند سبب خستگی در ماهیچه ها و سردرد شود. توانبخشی وستیبولار می تواند به افراد با مشکلات زیر با درجات مختلف کمک کند:

• سرگیجه
• بیماری منیر(موارد مزمنی که سبب عدم تعادل شود)
• BPPV
• نوریت وستیبولار
• لابیرنتیت
• میگرن وستیبولار
• سکته
• آسیب های تروماتیک مغزی
• افراد در معرض خطر سقوط کردن

توانبخشی وستیبولار چه مدت طول می کشد تا بهبود حاصل شود؟

بستگی به بیماری فرد و نوع پاسخ آن به توانبخشی وستیبولار مدت زمان بهبودی متفاوت است. مثلا BPPV  با یک تا دوجلسه( یک تا دو روز به طور معمول ) کاملا برطرف می شود. بیشتر افراد با نوریت وستیبولار و لابیرنتیت از دو سه هفته تا 6 تا 8 هفته به درمان کامل می رسند. بعضی افراد بخصوص در اختلالات مزمن (استرس و میگرن وستیبولار) ممکن است چند ماه طول بکشد تا به درمان کامل برسند.

 

چه فاکتورهایی پتانسیل محدود کردن بهبود با توانبخشی وستیبولار را دارند؟

سبک زندگی غیرمتحرک، درد، حضور دیگر شرایط پزشکی، مصرف دارو یا داروهای خاص، نگرانی های احساسی می توانند سبب شوند که بهبود با توانبخشی وستیبولار کند شود. عود مجدد علائم بعضی مواقع می تواند به علت کاهش جبران در مغز اتفاق بیافتد. این فرآیند می تواند به علت استرس های روانی و فیزیکی مختلف، دوره های عدم فعالیت، یک سرماخوردگی یا آنفولانزای بد، خستگی بیش از حد، بی خوابی های طولانی مدت، تغییر در داروها یا بعضی جراحی ها اتفاق بیافتد. در این موارد مشاوره با ادیولوژیست و شروع دوباره تمرینات توصیه می شود. خوشبختانه در این افراد در مرحله دوم ریکاوری به سرعت نسبت به دوره اول اتفاق می افتد و جای نگرانی خاصی ندارد.

 

 توانبخشی وستیبولار به صورت جامع در تمامی بیمارانی با علائم سرگیجه و عدم تعادل و گیجی به علت های مختلف در کلینیک سرگیجه و تعادل اسپین خرم آباد انجام می شود. و حتی این امکان برای بیماران فراهم است تا بعد از بهبود نیز بیایند تست های VNG و VHIT  را انجام دهند تا از فرآیند جبران اطمینان حاصل کنند. برای نوبت گیری جهت انجام توانبخشی وستیبولار در کلینیک تخصصی سرگیجه و تعادل اسپین خرم آباد با شماره های 09168775699--- 06633314089 تماس حاصل فرمایید.

***درپایان یادآور می شود مطلب اختصاصی سایت کلینیک اسپین می باشد، و هرگونه کپی برداری ممنوع می باشد***